Rosja jest krajem rozciągającym się na terenie Europy i Azji. Federacja Rosyjska, jest największym państwem na świecie, mającym na swoim terytorium prawie 144 mln mieszkańców. 95% mieszkańców Rosji uważa się za osoby wierzące, chociaż ciężko to zweryfikować w rzeczywistości, a badania i ich wyniki wzajemnie się wykluczają. Co zrozumiałe, na tak obszernym terenie nie panuje jedna, a bardzo wiele najróżniejszych religii, poczynając od chrześcijaństwa, kończąc na wierzeniach szamańskich. Jak liczbowo kształtuje się podział religii, gdzie dominuje dana religia, czy faktycznie prawie wszyscy mieszkańcy Federacji uważają się za wierzących? Postaramy się odpowiedzieć na te pytania w poniższym artykule.
Na terenie Federacji Rosyjskiej działa kilkaset wspólnot religijnych. Spora cześć z nich jest zarejestrowana, więc łatwo wskazać konkretne liczby, jednak wiele z nich określają tylko szacunkowe dane. Znaczny wpływ na poziom religijności miał okres socjalizmu, kiedy to wszelkie religie i ich przejawy były zwalczane.
Religią dominującą jest oczywiście prawosławie. Rosyjski Kościół Prawosławny skupia 95% zarejestrowanych prawosławnych, jednakże liczba praktykujących, jest dość niska bo zaledwie ok 20 %. Za początek Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego uznaje się datę, która jest jednocześnie datą chrztu Rusi, kiedy to prawosławie przyjął Włodzimierz I Wielki. Obecnie kościół prawosławny posiada 157 diecezji i prawie 30 tys. parafii. Oprócz tego w jego skład wchodzi 67 szkół teologicznych- uniwersytetów i akademii duchownych.
Na drugim miejscu po prawosławiu jest protestantyzm, a największymi protestanckimi wyznaniami są babtyści i zielonoświątkowcy. Do kościoła protestanckiego przynależy 1,5% mieszkańców Rosji, co równa się ok 2 mln ludności. Protestantyzm notuje bardzo dobry wskaźnik rozwoju. Na przestrzeni 20 lat, od 1994 r., liczba zarejestrowanych instytucji protestanckich wzrosła z ponad 500 do ok 4500, co stanowi 21% wszystkich instytucji religijnych w Rosji.
Świadkowie Jehowy to kolejna ważna instytucja religijna. Początków tej religii w Rosji, upatruje się w 1887 r., ale dopiero w 1997 r. wyznanie zostało prawnie zarejestrowane. Liczbę głosicieli świadków Jehowy szacuje się na ok. 170 tys. Nalezą oni do ponad 2400 zborów. Mimo zarejestrowania wyznania i poparcia ze strony Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, religia ta jest prześladowana, a swobody wyznawców jawnie ograniczane.
Kolejną religią, która ma wielu wyznawców w Rosji jest oczywiście islam. Szacuje się, że Rosja ma największą wspólnotę muzułmańską w Europie. Początki islamu w Rosji sięgają 650 r. kiedy to wraz z podbojami arabskimi, religia została wprowadzona i stopniowo się rozrastała. W XIV w. islam przyjęli Tatarzy i Baszkirzy. W dzisiejszych czasach, najwięcej wyznawców mieszka na środkowym Powołżu, Uralu i na północnym Kaukazie oraz w Moskwie i Petersburgu. Obecnie liczbę muzułmanów mieszkających w Rosji szacuje się na ok 17 mln, a tendencja wzrostowa jest bardzo widoczna. Do tego stopnia, że wg niektórych badań, w 2030 r. liczba wyznawców wzrośnie do 19 mln.
Judaizm jest jedną ze starszych religii na terenie Rosji, bowiem pojawił się już we wczesnym średniowieczu. W VII w. powstał Kaganat Chazarski, było to państwo judaistyczne na terenie Północnego Kaukazu. Co ciekawe było to jedyne znane państwo o wyznaniu żydowskim, którego mieszkańcy nie byli etnicznymi Żydami. W VIII w. Chazarowie opanowali i podporządkowali sobie cześć wschodnich Słowian w tym Ukrainę i południowa Rosję.
Oprócz tych głównych religii, są jeszcze wyznania, które chociaż mają małą liczbę wiernych skupionych we wspólnotach, nie sposób o nich nie wspomnieć. Jest to przede wszystkim buddyzm (najczęściej odmiana tybetańska), który pojawił się w XVII w. i jest religia tradycyjną w kilku rejonach Rosji. Kolejną z pomniejszych religii jest powstały na początku XX w. Kościół katolicki obrządku biznatyjsko- rosyjskiego. Oprócz tych znanych religii, są również te mniej popularne, lub takie, o których istnieniu najczęściej się nie wie. Są to religie synkretyczne, tak jak np. wyznanie Maryjczyków. Godny uwagi jest Kościół Ostatniego Testamentu (tzw. wissarionowcy), który założył były milicjant Siergiej Torop, obwołując się reinkarnacją Jezusa Chrystusa. Nie sposób w tym miejscu nie wspomnieć o najstarszych wierzeniach na świecie, czyli wierzeniach szamanistycznych, spotykanych wśród Czukczów i Jakutów, mieszkających m.in. na Syberii.
